DEDE KORKUT HİKAYELERİ

                                                  DEDE KORKUT HİKAYELERİ

  XIV. asırdan elimize ulaşan en değerli edebiyat mahsulü elbette Dede Korkut Hikayeleri’dir. Bu asırlarda Anadolu’ya göçün, İslam dininin, Moğol istilasının, Bizans  ile mücadelelerin etkisi ile çok olaylı, hareketli bir hayat yaşanmıştır. Bu durum edebiyata çeşitli şiirler ve anlatılarla yansımıştır. Bunlardan dil, edebiyat yönünden en zengini Dede Korkut Hikayeleri’dir. Dede Korkut Hikayeleri dil tarih açısından kıymetli bir mirastır. Onun değeri edebiyatımızda hiçbir başka ürün ile kıyaslanamaz.

  Dede Korkut Hikayeleri söylendiği dönemde yazıya geçmemiş; dil ve anlatı yönünden yıllar içinde yerlileşip zenginleşerek XVI. asırda yazıya geçirilmiştir. Bu hikayeler XII, XIII ve XIV. asırda Anadolu’yu vatan tutmuş göçmen Türkler arasında yaşanmış olaylar anlatılır. Anlatılar elbette salt yaşanmış olaylara dayanmaz. Hikayelerde eski inanış, kültür ve destani dönemin özellikleri görülür. Hikayelerin eski Oğuz Destanı’nın olayları olma ihtimali dahi vardır.

  Dede Korkut                                                                                                                                                  Hikayelerin anlatıcısı olarak tanıdığımız ve hikayelere adını veren Dede Korkut’un kim olduğu belli değildir. Hikayelerde farklı bölümlerde adı “ Dedem Korkut, Korkut Ata, Dede Sultan” olarak geçmektedir. Hikayelerde “Dedem Korkut şöyle söyledi:” veya “Korkut Ata gelir ve…” biçiminde anlatıların bir kahramanı olarak adı geçer.

  Kim olduğu ve hayatı hakkında bildiklerimiz ancak hikayelerdeki kişiliği ile sınırlı bu kişi bir Türk atasıdır. Eski destanlarda bilge kişi, vezir, ulu kişi diye tanıdığımız kahramanlara benzemektedir. Dede Korkut bilgin, alim, dindar bir kişidir. Aynı zamanda bir söz ustası, iyi bir anlatıcıdır. Hikayelerden çevresindeki kişilerce saygı görülüp sevildiği anlaşılır. Yine hikayelerde olaylara hakkında çıkarımlarda bulunup kahramanlara öğüt verir. Doğruluk, iyilik, edep, güzel huy, hoşgörü, cesaret gibi erdemli davranışları över. Olağanüstü özellikler gösterir. Yeri gelince kahramanlara yardım eder.

  Dede Korkut Hikayelerinin Yazarı                                                                                                                Dede Korkut Hikayeleri anonimdir. İlk defa kim tarafından söylendiği belli değildir. Hikayeler anlatıla anlatıla zaman içinde olgunlaşmıştır. Hem Dede Korkut’a atfedilen bir önsözde hem de bazı hikayelerde anlatıcı kişi Dede Korkut’un kendisidir. Yine bu mühim şahsiyetin hikayelerin birçok bölümünde adının geçmesi hikayelerin yazarının Dede Korkut olduğu izlenimi oluşturmaktadır. Ama bilindiği üzere gerçekte bu hikayeler de dahil hiçbir  olay esaslı edebi metinde anlatıcı yazar değildir.

  Dede Korkut Hikayelerinin Özellikleri                                                                                                        Dede Korkut Hikayeleri, bir önsöz toplam 12 anlatıdan oluşmaktadır. Bu 12 hikaye birbirinden
tamamı ile ayrı değildir. Hem Dede Korkut’un her hikayede bir kahraman olarak yer alması hem diğer hikaye kahramanlarının – özellikle Kam Gan Oğlu Bayındır Han- farklı hikayeler de adlarının geçmesi hikayelerin ortak yönleridir. Böylece Dede Korkut Kitabı’nın bir bütün olarak düşünülmesi gereği ortaya çıkar.

                                                                                                                             5